18 lat u steru Miejsca Pamięci
1 września minęło 18 lat pracy dr. Piotra M. A. Cywińskiego na stanowisku dyrektora Muzeum i Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau. Wcześniej, przez 6 lat pełnił on funkcję sekretarza Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.
– Pragnąłem zostać badaczem historii wczesnego średniowiecza, mediewistą – na te tematy napisałem i obroniłem pracę doktorską. Jednak krótko po tym, odchodzący na emeryturę Jerzy Wróblewski, poprzedni dyrektor Muzeum oraz Profesor Władysław Bartoszewski, który przewodniczył MRO, w porozumieniu z innymi Ocalałymi, poprosili mnie o zajęcie się najciemniejszą kartą XX wieku – powiedział Piotr Cywiński.
W ciągu tych osiemnastu lat, Muzeum przeszło ogromne przeobrażenia. Rozwinięte zostały na miarę bezprecedensową pracownie konserwatorskie, a współtworzona przez dyrektora Cywińskiego Fundacja Auschwitz-Birkenau już od lat finansuje bardzo szeroko zakrojone prace nad zachowaniem poobozowego autentyzmu. W ubiegłym roku suma wsparcia z FAB dla Muzeum przekroczyła już 100 milionów złotych. Dzięki temu możliwa jest m.in. bardzo skomplikowana i długotrwała konserwacja murowanych baraków więźniarskich i innych budynków na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau.
Dodatkowo modernizacji zostały poddane magazyny Zbiorów i Archiwum, gdzie przechowywane i badane są przedmioty i dokumenty związane z historią Auschwitz. Duże znaczenie ma także wzmacnianie ochrony terenu, nad którym opiekę sprawuje Muzeum.
Autentyzm Miejsca Pamięci – zarówno jeżeli chodzi o historyczny teren, wszystkie przedmioty i dokumenty, ale też relacje i wspomnienia bezpośrednich świadków – jest fundamentem pracy badawczej i edukacyjnej Muzeum. Jednym z najważniejszych efektów rozwijających się badań dotyczących historii Auschwitz jest przygotowanie nowego kalendarium wydarzeń KL Auschwitz, które będzie bazą dla planowanej publikacji nowej monografii historii obozu.
W 2019 r., po kilkunastoletnich staraniach i ponad dwuletnich pracach budowlano-konserwatorskich, powstała nowoczesna siedziba Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście w budynku tzw. Theatergebaeude, mogąca przyjąć na równocześnie prowadzonych zajęciach nawet 7 grup. Utworzone zostało także nowe Centrum Obsługi Odwiedzających, przygotowane na obsługę ponad 2 milionów osób rocznie, obok którego powstał hostel dla wolontariuszy i uczestników konferencji.
Edukacja prowadzona jest nie tylko w Muzeum. W mediach społecznościowych stworzono największą na świecie „wirtualną” wspólnotę pamięci. W ostatnim roku udostępniona została możliwość zwiedzania Auschwitz na żywo z przewodnikiem w trybie on-line, co stanowi – w przestrzeni muzeów – pierwsze takie rozwiązanie na świecie.
W sferze umacniania pamięci niezwykłe znaczenie miały przygotowane przez Muzeum obchody 70. i 75. rocznicy wyzwolenia Auschwitz, które zorganizowane były na skalę wcześniej nie spotykaną. Przekaz telewizyjny na żywo oglądało 500-700 milionów ludzi na całym świecie.
– Obecnie pracujemy nad zupełnie wyjątkową, 80. rocznicą wyzwolenia, prawdopodobnie ostatnią taką rocznicą z nadal dużą grupą Ocalałych. A jakże niezwykle ważną, mając na uwadze odczuwalny wzrost antysemityzmu i ksenofobii wraz z coraz bardziej skomplikowaną i niestabilną sytuacją międzynarodową – podkreślił dyrektor.
Piotr Cywiński jest współtwórcą tworzonej aktualnie Nowej Wystawy Głównej oraz autorem koncepcji projektowanej wystawy sztuki obozowej i więźniarskiej przewidzianej do budynku kuchni obozowej. Wystawa ta ma opowiadać o wnętrzu człowieka, emocjach więźniarskich oraz dehumanizacji ofiar. Jest on także autorem wielu książek o tematyce obozowej, wśród których najważniejszą jest z pewnością „Auschwitz. Monografia Człowieka” – proponująca po raz pierwszy głębokie wczytanie się w ludzkie doświadczenie ofiar obozu.
– W ciągu tych 18 lat Miejsce Pamięci stało się – na skalę światową – czołową instytucją badawczo-edukacyjną poświęconą tragedii Auschwitz i Szoa, a więc w późniejszych odniesieniach i szerszym rozumieniu: ludobójstwu, dehumanizacji, antysemityzmowi i rasizmowi, politykom ksenofobicznym, szerzeniu nienawiści w dyskursie publicznym – powiedział Piotr Cywiński.
Budżet Muzeum wzrósł w tym okresie niemalże dziesięciokrotnie, co się wiąże głównie z optymalnym wykorzystaniem funduszy europejskich oraz znalezieniem wsparcia wśród wielu bardzo wrażliwych na kwestię Pamięci darczyńców prywatnych, państwowych i instytucjonalnych na całym świecie.
Dr Piotr M. A. Cywiński dawał wykłady w ponad 30 krajach, w różnych instytucjach pamięci oraz uniwersytetach, był konsultantem i ekspertem licznych projektów upamiętniających tragedie i ludobójstwa na różnych kontynentach. Jest członkiem zdelegalizowanego w Rosji, a uhonorowanego Nagrodą Nobla, Stowarzyszenia Memoriał. Został odznaczony m.in. wysokimi orderami Austrii, Belgii, Francji, Grecji, Monako, Niemiec, Polski, Watykanu i Wielkiej Brytanii. Został też uznany za jedną z osób najbardziej wpływowych w świecie muzeów.
Dr Piotr Cywiński jest piątym dyrektorem od momentu utworzenia Miejsca Pamięci na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau w lipcu 1947 r. Przed nim funkcję te pełnili Ocalali z obozu Tadeusz Wąsowicz (1947-52) i Kazimierz Smoleń (1955-1990), jak również Stefan Wiernek (1953-1955) i Jerzy Wróblewski (1990-2006).
Źródło: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
